روسیه با موشک جدید Banderol، قواعد بازی را تغییر می‌دهد

روسیه به‌طور مداوم از پهپادهای انتحاری برگرفته از فناوری ایرانی، موشک‌های مافوق صوت و موشک‌های کروز زیرصوت و فراصوت پرتاب‌شده از بمب‌افکن‌های سنگین برای حمله به اوکراین استفاده می‌کند؛ اما از تاریخ ۱۰ می، اطلاعات ارتش اوکراین (GUR) از تهدید تازه‌ای پرده برداشته که یک موشک کروز میان‌برد با نام Banderol است؛ موشکی به‌اندازه‌ای کوچک که می‌تواند توسط بالگردهای تهاجمی روسیه و پهپادهای جنگی Orion شلیک شود.

این سلاح جدید در دو زمینه اهمیت دارد. نخست اینکه GUR تأکید دارد Banderol نمونه‌ای دیگر از سلاح‌هایی است که روسیه از ترکیبی از قطعات چینی و غربی ساخته است؛ برخی از این قطعات در صورت اعمال تحریم‌های هوشمندتر ممکن است در دسترس روسیه قرار نگیرند. دوم آنکه این موشک بازتابی از روندی جهانی برای ساخت تسلیحات دقیق و ارزان‌قیمت است که بتوانند از پلتفرم‌های سبک‌تر و کم‌هزینه‌تر پرتاب شوند، به‌ویژه در شرایطی که این پلتفرم‌ها فاقد توانایی حملات دورایستا هستند.

Banderol، به معنای «بسته» یا «مرسوله»، نخستین بار در سال ۲۰۲۴ در میدان آموزشی کاپوستین یار روسیه دیده شد. شواهدی مبنی بر استفاده رزمی از این موشک وجود دارد و GUR توانسته یک نمونه مصرف‌شده از آن را بازیابی و بررسی کند. برخی منابع اوکراینی احتمال می‌دهند که این موشک‌ها در حملات فوریه به شهرهای اودسا و نیکلایف در جنوب اوکراین استفاده شده باشند. این موشک در بازدید دمیتری مدودف از کاپوستین یار در ۲۶ آوریل بدون ذکر نام رسمی نمایش داده شد.

Banderol موشکی با طول ۵ متر و قطر بدنه ۳۰ سانتی‌متر است و از نظر شکل کلی، شباهتی به موشک کروز پنهان‌کار آمریکایی JASSM دارد. گفته می‌شود برد تقریبی آن حدود ۳۱۰ مایل (حدود ۵۰۰ کیلومتر)، سرعت پروازی کروز ۳۵۰ مایل در ساعت و حداکثر سرعت حمله آن حدود ۳۸۵ تا ۴۰۰ مایل در ساعت است. این موشک یک کلاهک انفجاری-ترکش‌دار به وزن ۲۵۳ پوند حمل می‌کند.

اگرچه این مشخصات نسبت به موشک‌های کروز سنتی چندان چشمگیر نیستند، اما برای اهداف عملیاتی روسیه کافی‌اند. این موشک‌ها امکان پرتاب از پهپادهای Orion را فراهم می‌کنند، آن هم در فاصله‌ای خارج از برد پدافند هوایی اوکراین. همچنین، سرعت بالای آن نسبت به پهپادهای انتحاری کندتر مانند Shahed، رهگیری و شناسایی زودهنگام را دشوارتر می‌سازد.

سامانه‌های ناوبری اعلام‌شده برای Banderol شامل ترکیبی از ناوبری اینرسی و یک آنتن مقاوم در برابر پارازیت به نام Kometa-8M است؛ بنابراین، موشک صرفاً برای هدف‌گیری مواضع ثابت و از پیش تعیین‌شده مناسب است. GUR همچنین ادعا می‌کند که Banderol توانایی اجرای مانورهایی به‌مراتب تندتر از موشک‌های کروز معمولی روسیه را دارد. هرچند جزئیات بیشتری در مورد چگونگی این توانایی ارائه نشده، چنین مانورهایی می‌توانند در مرحله پایانی پرواز برای فرار از سامانه‌های دفاعی استفاده شوند و ممکن است از طریق سامانه‌های هشداردهنده، برنامه‌ریزی پیش‌پرواز، یا دستورهای لحظه‌ای از راه دور هدایت شوند.

GUR گزارش داده که Banderol از قطعات غیرنظامی تولید بیش از ۳۰ شرکت بین‌المللی ساخته شده است. موتور این موشک، Swiwin SW800Pro-A95، توربوجتی چینی با قطر ۸ اینچ است که به‌قیمت حدود ۱۶ هزار دلار در بازار آزاد قابل خرید است. سامانه ناوبری اینرسی نیز چینی است. ماژول تله‌متری آن ساخت استرالیاست، باتری‌هایش از ژاپن، سروو موتورهایش از کره جنوبی، تقویت‌کننده‌های رادیویی از آمریکا و برخی میکروچیپ‌ها نیز از سوئیس و دیگر کشورها تأمین شده‌اند. این ترکیب چندملیتی نشان‌دهنده‌ی ناتوانی روسیه در تولید داخلی بسیاری از اجزای فنی و در عین حال، توانایی این کشور در استفاده از شبکه‌ای از واسطه‌ها برای تأمین قطعات دوکاربردی است. بخش عمده‌ای از این قطعات از طریق خرده‌فروش روسی ChipDip تهیه شده‌اند؛ شرکتی که به‌جز در آمریکا و اوکراین، هنوز تحت تحریم گسترده قرار نگرفته است.

توسعه Banderol بخشی از تلاش برای ساخت تسلیحاتی است که بتواند توسط پهپادها شلیک شود؛ پلتفرم‌هایی که محدودیت باربری دارند و پیش‌تر از میدان نبرد عقب‌نشینی کرده‌اند. پهپادهای اوکراینی Bayraktar و پهپادهای Orion روسی در ابتدای جنگ نقش پررنگی داشتند، اما با تقویت سامانه‌های پدافند هوایی، این پهپادهای کند و نسبتاً غیرپنهان‌کار به‌شدت آسیب‌پذیر شدند و حضورشان در خط مقدم کاهش یافت. هزینه بالای ساخت و آسیب‌پذیری این پهپادها، حتی در مدل‌های پیشرفته‌تری مانند MQ-9 آمریکا که علیه حوثی‌ها به‌کار گرفته شده، این مشکل را تشدید کرده است.

در حالی که روسیه توانسته در مناطقی که اوکراین از سامانه‌های پدافندی بهره نمی‌برد، از Orion استفاده کند، در بیشتر موارد نقش آن‌ها محدود به شناسایی و پشتیبانی باقی مانده و وظیفه‌ی حمله برعهده پهپادهای ارزان‌تر مانند Orlan، Zala و مدل‌های انتحاری مانند Lancet و Shahed/Geran بوده است. با ورود Banderol، روسیه قادر است از ناوگان Orion برای اجرای حملات راهبردی یا تاکتیکی در عمق خاک دشمن بهره گیرد، آن هم بدون خطر ازدست‌دادن پلتفرم‌های پرهزینه. برخلاف پهپادهای Shahed که از زمین پرتاب می‌شوند و کندتر هستند، Banderol های پرتاب‌شده از آسمان از زوایای غیرمنتظره، مانند فراز دریای سیاه، می‌توانند به اهداف نزدیک شوند.

تمایل روسیه به استفاده از Banderol در بالگردهای Mi-28N نیز به همین دلیل است. این بالگردها که در اصل برای حمله مستقیم و استفاده از موشک‌های ضدزره طراحی شده‌اند، با خطراتی مشابه پهپادها مواجه‌اند و نیازمند تسلیحاتی هستند که اجازه‌ی حمله از راه دور و خارج از برد پدافند دشمن را بدهند. از جمله تسلیحات مشابه می‌توان به موشک ضدزره LMUR روسی یا موشک‌های Israeli Spike اشاره کرد که اکنون بر روی بالگردهای آپاچی آمریکا نیز نصب می‌شوند.

Banderol همچنین نمادی از گرایش فزاینده به تولید نسل جدیدی از موشک‌های کروز ارزان‌قیمت است که مناسب جنگ‌های فرسایشی طولانی‌مدت باشند. هدف این تسلیحات، دستیابی به «راه‌حل‌های ۸۰ درصدی» است؛ یعنی سلاح‌هایی با کارآیی قابل قبول ولی با قیمتی کمتر از نصف موشک‌های سنتی. تجربه‌ی جنگ‌های اخیر نشان داده که ذخایر فعلی تسلیحات هدایت‌شونده ممکن است تنها برای چند هفته درگیری شدید کافی باشند. از همین رو، ارتش‌های بزرگ مانند آمریکا نیز به‌دنبال تولید تسلیحات ارزان‌قیمت با استفاده از قطعات تجاری آماده هستند.

استفاده گسترده از این نوع قطعات در Banderol نیز نشانه‌ای از این راهبرد برای کاهش هزینه و افزایش سرعت تولید انبوه است. اگرچه هنوز اطلاعات دقیقی درباره‌ی قیمت نهایی یا نرخ تولید ماهانه این موشک منتشر نشده، روشن است که توسعه چنین تسلیحاتی واکنشی است به نیاز به انعطاف‌پذیری بیشتر و تحمل‌پذیری جنگ‌های طولانی‌مدت. به همین دلیل، اوکراین با نگرانی به توسعه‌ی موشک‌هایی می‌نگرد که از نظر قیمتی میان موشک‌های گران‌قیمت کروز و بالستیک و پهپادهای انتحاری ارزان قرار دارند، اما می‌توانند با دقت و سرعت بیشتر به اهداف حمله کنند./منبع