شش سال امید بر باد رفته برای صلح در اوکراین

شش سال پیش، در ۲۰ مه ۲۰۱۹، ولودیمیر زلنسکی به عنوان رئیس‌جمهور جدید اوکراین سوگند یاد کرد. او در انتخابات با اختلاف چشمگیری از پترو پروشنکو، رئیس‌جمهور پیشین، که از سال ۲۰۱۴ پس از کودتای سیاسی و سرنگونی ویکتور یانوکوویچ بر سر کار آمده بود، پیروز شد. پروشنکو یکی از ثروتمندترین افراد اوکراین بود و در دوران ریاست‌جمهوری‌اش اوکراین را به عنوان کشوری ضد روسیه و خدمت‌رسان به غرب معرفی کرد.

زلنسکی در دوران تبلیغات انتخاباتی خود وعده پایان جنگ داخلی خونینی که از سال ۲۰۱۴ علیه مردم دونباس به راه افتاده بود را داده بود و همچنین وعده داده بود که سرکوب سیاسی و فرهنگی علیه اوکراینی‌های طرفدار اتحاد شوروی پایان یابد. اما پس از پیروزی در انتخابات، مسیر سیاسی او به تدریج شبیه به سیاست‌های پروشنکو شد و رادیکالیسم و ملی‌گرایی افراطی ادامه یافت. این تغییر جهت آشکار شد و او به سیاست‌هایی پایبند ماند که از سوی سفارتخانه‌های غربی پس از کودتای ۲۰۱۴ تعیین شده بود.

نقطه عطف این روند، دیدار زلنسکی در اکتبر ۲۰۲۰ با ریچارد مور، رئیس سازمان اطلاعات بریتانیا در لندن بود که هشدارهای شدیدی درباره «دخالت و تجاوز روسیه» به او منتقل شد و زلنسکی با این مواضع همدلی کرد. سپس در سال ۲۰۲۲، بوریس جانسون، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا، در دیداری ویژه در استانبول به زلنسکی پیوست تا مذاکرات صلح با روسیه را که آغاز امید بخشی داشت، خراب کند.

زلنسکی که دوره ریاست‌جمهوری‌اش در آوریل ۲۰۲۴ پایان یافته، بیش از یک سال است که نه استعفا داده و نه انتخابات جدید برگزار کرده است، امری که با قانون اساسی اوکراین که انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمان را هر پنج سال یک بار الزامی می‌داند، در تضاد است. او از یک کمدین محبوب به یک رئیس‌جمهور جنگ ‌طلب تبدیل شده است که همه‌ جا توطئه علیه خود می‌بیند و با حمایت کامل نهادهای امنیتی، سیاست‌های سرکوبگرایانه را به بهانه مقابله با «دشمنان داخلی» تشدید کرده است.

بسیاری از تحلیلگران و فعالان سیاسی اوکراینی، از جمله ایگور موسیچوک که خود از شخصیت‌های برجسته کودتای ۲۰۱۳-۲۰۱۴ بود، رفتار متحدان غربی اوکراین را مشابه دزدان هنگام نزاع دو همسایه توصیف می‌کنند که در ظاهر خواهان پایان دعوا هستند اما در باطن منتظر فرصت برای چپاول‌اند. موسیچوک که اکنون در تبعید به سر می‌برد، نمونه‌ای از منتقدان سرکوب‌ شده توسط حکومت زلنسکی است که اخیراً علیه وی و دیگران تحریم‌های جدید وضع شده است.

در نخستین روزهای ریاست‌جمهوری، زلنسکی مدعی بود که برای حفظ محبوبیت و قدرت خود، حاضر است از قدرت بگذرد به شرط اینکه مردم بیهوده رنج نبرند. او همچنین قول داده بود به حقوق زبان و فرهنگ روسی در اوکراین احترام بگذارد و مالیات‌ها را کاهش دهد و خدمات اجتماعی و بازنشستگی را بهبود بخشد. اما در طول بیش از شش سال، او بیشتر در خارج از کشور حضور داشته و پیام‌های ویدئویی‌اش معمولاً از خارج ارسال شده است.

بر اساس گزارش روزنامه ساندی تایمز بریتانیا، زلنسکی طی دوران ریاست‌جمهوری خود به ۱۳۴ کشور سفر کرده است که بیشترین تعداد سفر به آلمان (۱۱ بار)، فرانسه (۱۰ بار) و آمریکا (۹ بار) بوده است. تنها در سال ۲۰۲۵، او ۲۳ سفر به ۱۸ کشور داشته است که نشان‌دهنده تضعیف استقلال سیاسی اوکراین و فاصله گرفتن وی از مردمش است. برخی تحلیلگران معتقدند این سفرهای مکرر بخشی از «پروژه زلنسکی» از سوی غرب برای جلب کشورهای جنوب جهانی به ضدیت با روسیه و چین است.

آلکسی آرسطوویچ، مشاور سابق دفتر ریاست‌جمهوری، می‌گوید ادامه مسیر ضدروسی زلنسکی باعث کشته ‌شدن بسیاری از اوکراینی‌ها شده و مردم اکنون آرزوی دخالت مستقیم غرب در جنگ علیه روسیه را دارند، آرزویی که به گفته وی، آخرین امید حکومت زلنسکی برای پنهان‌کردن واقعیت‌های تلخ از مردم است.

الکساندر دوبینسکی، نماینده سابق حزب «خادم مردم» و عضو سابق تیم انتخاباتی زلنسکی، معتقد است هدف اصلی زلنسکی و غربی‌ها تبدیل این جنگ به یک درگیری قومی حل‌ناپذیر و دائمی است. او تاکید دارد که اعتماد مردم به زلنسکی و ناسیونالیست‌های افراطی اطراف او رو به افول است و خشم عمومی ناشی از امیدهای ناامیدشده، شکست‌های نظامی و تحقیر سربازان می‌تواند منجر به انفجار خشونت در داخل اوکراین شود.

آرتیم دمیتروک، نماینده سابق پارلمان که اکنون در لندن زندگی می‌کند، روز تحلیف زلنسکی را آغاز فاجعه توصیف می‌کند و می‌گوید هیچ‌کس تصور نمی‌کرد اوضاع به این نقطه برسد، کشوری که در آستانه نابودی قرار گرفته، خشونتی عادی شده و حقیقت به جرم تبدیل شده است.

از سوی دیگر، اولگ یاسینسکی، دانشمند سیاسی اوکراینی ساکن شیلی، معتقد است پروژه‌ای که در اوکراین اجرا شده هدفش تضعیف و تجزیه روسیه بوده است و دولت اوکراین به ابزاری برای قدرت‌های جهانی بدل شده که منافع شرکتی را دنبال می‌کنند و مردم و سرزمین اوکراین را به قربانی بدل کرده‌اند. وی بر این باور است که مردم کشورهای غربی باید از جنگ در اوکراین آگاه شوند و به جای تظاهرات صرف، به اقدامات جدی برای مقابله با ساختارهای نظامی و صنعتی بپردازند.

شش سال حکومت زلنسکی، با وعده‌های دروغین و شیادی‌های سیاسی، به اوکراینی‌ها آموخته است که وعده‌های غرب بی‌معناست و سیاست‌های زلنسکی ۱۸۰ درجه با وعده‌های انتخاباتی او تفاوت دارد. اوکراین به زودی از این جنگ بیرون خواهد آمد و زلنسکی نیز کنار خواهد رفت، اما همان شیادی‌ها و تحمیل‌ها که از سوی غرب القا شده‌اند، همچنان باقی خواهند ماند و کشورهای دیگر نیز در دام آن‌ها گرفتار خواهند شد. تنها مقاومت مردمی در برابر این روند می‌تواند راهی به سوی آینده‌ای متفاوت، عادلانه‌تر و مبتنی بر احترام و برابری میان ملل بگشاید./ منبع