ایران «نخبگان نظامی» خود را از دست داد
به گزارش اطلس دیپلماسی، مجله فارن پالیسی در یادداشتی با عنوان «ایران نخبگان نظامی خود را از دست داد» به قلم تحریریه این رسانه، با افشون استوار، استاد امنیت ملی در دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی آمریکا، درباره حمله بامداد ۱۳ ژوئن اسرائیل به ایران گفتوگو کرده است. این حمله که اهدافی در سراسر ایران را هدف گرفت، بهویژه بر ساختار نظامی و هستهای این کشور متمرکز بوده و به گفته منابع ایرانی، به جانباختن چندین چهره ارشد نظامی از جمله محمد باقری، حسین سلامی، غلامعلی رشید و امیرعلی حاجیزاده انجامیده است. استوار در این مصاحبه به بررسی ابعاد این عملیات از منظر تلفات انسانی، ساختار فرماندهی، آینده توان نظامی ایران، پیامدهای داخلی و گزینههای پیشروی جمهوری اسلامی پرداخته است. در ادامه، خلاصه این یادداشت را میخوانید.
اسرائیل در ساعات اولیه بامداد ۱۳ ژوئن به وقت محلی، حملهای خیرهکننده به ایران انجام داد و اهدافی را در سراسر این کشور مورد اصابت قرار داد. این عملیات گسترده و در حال انجام، بر برنامه نظامی و هستهای ایران متمرکز است.
فارن پالیسی: حمله اخیر اسرائیل به ایران چه تأثیری بر زنجیره فرماندهی نظامی این کشور داشته است؟
افشون استوار: این حمله ضربهای عظیم به زنجیره فرماندهی ایران وارد کرده است. با جانباختن سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، سرلشکر حسین سلامی، فرمانده کل سپاه، سرلشکر غلامعلی رشید، معاون فرمانده کل، و سرلشکر امیرعلی حاجیزاده، رئیس واحد موشکهای بالستیک سپاه، ایران نخبگان فکری کلیدی خود را که راهبرد نظامی بیست سال اخیر را هدایت میکردند، از دست داده است. بهویژه فقدان حاجیزاده، که معمار برنامه موشکی و پهپادی ایران بود، بسیار سنگین است. او ایران را به صادرکننده تسلیحات تبدیل کرد و در پاسخ به حملات خارجی نقش محوری داشت. نبود او در شرایطی که سایتهای راهبردی و هستهای ایران هدف قرار گرفتهاند، بهشدت احساس میشود.
فارن پالیسی: اهمیت این ترورها در مقایسه با ساختار نظامی ایالات متحده چگونه است؟
استوار: مقایسه مستقیم دشوار است، زیرا ارتش ایالات متحده نهادیتر است و به افراد خاص وابسته نیست. در ایران، شخصیتها به دلیل ماندگاری طولانی در مناصب و روابط شخصی با رهبر انقلاب، نقش تعیینکنندهای دارند. این افراد نهتنها فرماندهان نظامی، بلکه مشاوران کلیدی آیتالله خامنهای بودند. حذف آنها مانند ازدستدادن بخش عمده شورای امنیت ملی یا کابینه دولت است. این فقدان، رهبر ایران را از نظر راهبردی و شخصی تنهاتر کرده است.
فارن پالیسی: ایران با چه سرعتی میتواند این رهبران را جایگزین کند؟
استوار: ایران میتواند بهسرعت جایگزینهایی را منصوب کند، زیرا معاونان و افراد آشنا با سیستم وجود دارند. بااینحال، این افراد فاقد اعتبار، روابط شخصی، و تجربهای هستند که فرماندهان پیشین در حلقههای رهبری داشتند. آنها در وظایف روزمره احتمالاً عملکرد خوبی خواهند داشت، اما در تصمیمگیریهای راهبردی بزرگتر دچار کمبود خواهند بود.
فارن پالیسی: نسل جدید رهبران ایران چه ویژگیهایی خواهند داشت؟
استوار: جایگزینهای کنونی هنوز از نسل قدیمی هستند، اما با ارتقای آنها، نسل جوانتر به فرماندهی نزدیکتر میشود. این نسل در جنگهای منطقهای مانند سوریه و عراق تجربه کسب کرده و ایران را در اوج قدرت دیدهاند، اما اخیراً شاهد فروپاشی نفوذ منطقهای ایران بودهاند. برخلاف فرماندهان کشتهشده که کهنهسربازان جنگ ایران و عراق بودند و از جنگ مستقیم پرهیز میکردند، نسل جدید این تجربه را ندارد. مشخص نیست آیا آنها به جنگ تمایل دارند یا به دنبال خروج از بحران هستند.
فارن پالیسی: این حمله چه تأثیری بر تواناییهای نظامی ایران دارد؟
استوار: ایران پیش از این حمله نیز به دلیل ازدستدادن متحدان منطقهای مانند حماس و تضعیف حزبالله، در نیمی از ظرفیت خود بود. این حمله توانایی ایران را بیشتر کاهش داده است. اگرچه بمباران میتواند خسارت وارد کند، اما بسیاری از تأسیسات ایران زیرزمینی هستند. ایران ممکن است هنوز مواد شکافتپذیر و دانش هستهای برای ساخت سلاح داشته باشد. اگر این منابع حفظ شده باشند، ایران میتواند در آینده به قدرت هستهای تبدیل شود، هرچند تضعیفشده.
فارن پالیسی: آیا این حمله ایران را به سمت تسلیحات هستهای سوق میدهد؟
استوار: این نتیجه محتمل است، اما قطعی نیست. ایران گزینههای محدودی دارد: ادامه جنگ، مصالحه با ایالات متحده، یا حرکت به سمت سلاح هستهای. هستهایشدن میتواند تلاشی نهایی برای بقا باشد، اما اقتصاد ایران را بدتر کرده و انزوای بینالمللی را تشدید میکند. این گزینه برای حکومت پایدار نیست، اما ممکن است بهعنوان گزینهای کمتر بد دیده شود.
فارن پالیسی: این حمله چه تأثیری بر کنترل داخلی حکومت ایران دارد؟
استوار: این حمله حکومت را وحشتزده خواهد کرد، زیرا حفظ قدرت اولویت اصلی آنهاست. اکثریت مردم ایران از جنگ با اسرائیل حمایت نمیکنند و آن را عامل مشکلات اقتصادی میدانند. این وضعیت میتواند ناآرامیهای داخلی را تشدید کند. حکومت احتمالاً با تکیه بر نیروهای امنیتی داخلی، سرکوب را افزایش خواهد داد تا اعتراضات را کنترل کند، در حالی که از نظر نظامی و منطقهای تضعیف شده است./ منبع
