چرا چین با استفاده از عناصر نادر در تقابل تجاری خود با واشنگتن برتری دارد؟

پکن در حال تشدید کنترل‌های خود بر اجزای حیاتی زنجیره‌های تأمین فناوری است. باتری‌های لیتیوم و مواد مرتبط با آن، الماس‌های مصنوعی با کاربردهای صنعتی و عناصر نادر خاکی مانند هولمیوم، اروبیوم، تیریوم، تلومیوم و ایتربیوم به لیست کنترل صادرات چین افزوده شده‌اند. این توسعه پس از آن صورت می‌گیرد که مواد دیگری مانند ساماریوم، گادولینیوم، تربیوم، دیسپروزیوم، لوتتیوم، اسکندیم و ایترین نیز امسال به این لیست اضافه شدند. برای درک دامنه این محدودیت‌ها و تسلط چین بر تأمین، می‌توان به دیسپروزیوم اشاره کرد که در ساخت نیمه‌رساناها استفاده می‌شود. چین ۹۹ درصد این عنصر نادر را تصفیه می‌کند و یک تأسیسات نزدیک به شانگهای که تحت نظارت وزارت منابع اراضی این کشور است، تولید جهانی آن را بر عهده دارد. در چارچوب اعمال قوانین داخلی چین، نهادهایی که محصولاتشان به چنین ورودی‌هایی نیاز دارند، باید پیش از فروش به کشورهای ثالث، مجوز دریافت کنند.

به‌عنوان مثال، پکن از دهلی ‌نو تعهداتی می‌خواهد که مغناطیس‌های نادر خاکی که از آن تأمین می‌شود، تنها برای برآورده‌کردن نیازهای داخلی استفاده شود. چین در ماه دسامبر ۲۰۲۰ با تصویب قانون کنترل صادرات، محدودیت‌هایی را در زمینه صادرات فناوری‌های پیشرفته و مواد راهبردی برای شرکت‌های خاص اعمال کرد و به دولت چین اجازه داد تا علیه کشورهایی که امنیت ملی یا منافع آن را نقض کنند، اقدام کند. جان مولنار، رئیس کمیته انتخابی چین در مجلس نمایندگان ایالات متحده، محدودیت‌های جدید چین در زمینه عناصر نادر خاکی را به «اعلام جنگ اقتصادی» تشبیه کرده است.

در این زمینه، شرکت کانادایی (TechInsights) و دیگر شرکت‌ها به لیست «نهادهای غیرقابل اعتماد» چین افزوده شده‌اند که به دنبال مجازات «نهادهایی هستند که منافع تجاری شرکت‌های چینی را آسیب می‌زنند». این شرکت‌ها ممکن است با محدودیت‌های تجاری، ممنوعیت سرمایه‌گذاری در چین و ممنوعیت ورود کارکنانشان به این کشور مواجه شوند. هوآوی، به رهبری تلاش‌های پکن برای توسعه جایگزین‌های داخلی چیپ‌های خارجی، نشان داده است این شرکت به‌دنبال انتقام از شرکت‌هایی است که مانع دستیابی به خودکفایی فناوری آن می‌شوند. شرکت (TechInsights)، که داده‌های مربوط به فناوری پیشرفته و مالکیت فکری را ارائه می‌دهد، از تعامل با سازمان‌ها یا افراد در چین منع شده است. این شرکت به‌طور غیرقانونی وابستگی هوآوی به نیمه‌رساناهای خارجی را فاش کرده و هویت تأمین‌کنندگان پنهان آن را آشکار ساخته است.

از سال ۲۰۱۹، واشنگتن هوآوی را در لیست سیاه قرار داده است که به شرکت‌های تولیدکننده چیپ که با ایالات متحده کسب‌وکار می‌کنند، اجازه همکاری مستقیم با آن را نمی‌دهد. این نشان‌دهنده عزم پکن برای مقابله با هرگونه تهدیدی علیه برنامه خود برای توسعه جایگزین‌های داخلی است. چین این اقدامات گسترده کنترل صادرات را با استناد به این که بسیاری از این اقلام کاربردهای نظامی دارند و این کشور صرفاً در حال حفاظت از امنیت و منافع ملی خود است، توجیه کرده است. همچنین اعلام کرده که به دنبال استفاده از مذاکرات دوجانبه و مکانیزم‌های تبادل دیگر برای بررسی قوانین خود است.

چین سیاست‌های خود را چند روز پیش از ملاقات میان دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده و شی جین ‌پینگ رئیس‌جمهور چین در پایان ماه اکتبر اعلام کرد. شدت اقدامات پکن در زمینه صادرات نشان‌دهنده نیت این کشور برای استفاده از ورودی‌های صنعتی و تکنولوژیکی مهم به عنوان اهرم فشار است. ترامپ در پاسخ تهدید به اعمال تعرفه اضافی ۱۰۰ درصدی بر واردات چینی، علاوه بر تعرفه ۳۰ درصدی فعلی کرده است.

این تشدید تنش‌های پکن و واشنگتن همچنین نوسان در دینامیک روابط میان ترامپ و شی را نشان می‌دهد. در دورانی که ترامپ تهدید به اعمال تعرفه ۱۴۵ درصدی بر کالاهای چینی کرده بود، شی نیز در واکنش تعرفه ۱۲۵ درصدی اعمال کرد. چندین دور مذاکره به آتش‌بس و تمدیدهای مکرر منجر شد، به‌طوری که تعرفه‌های ایالات متحده بر کالاهای چینی در ۳۰ درصد و تعرفه‌های چین بر کالاهای آمریکایی در ۱۰ درصد تثبیت شد. در دور مذاکرات ماه سپتامبر در مادرید، هر دو طرف به توافقی بر سر چارچوب پایه‌ای برای کنترل اپلیکیشن تیک‌تاک رسیدند، اگرچه مسأله تعرفه‌ها به مذاکرات بعدی موکول شد./ منبع