محدودیت‌های جدید چین در صادرات عناصر کم‌یاب زمین، تهدیدی برای زنجیره تأمین دفاعی ایالات متحده

چین به تازگی محدودیت‌های جدیدی را برای صادرات عناصر کم‌یاب ایجاد کرده که تأثیرات گسترده‌ای بر زنجیره تأمین دفاعی ایالات متحده خواهد داشت. این محدودیت‌ها در آستانه سفر ترامپ به کره جنوبی و دیدار با شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین، به‌عنوان ابزاری برای افزایش فشار در مذاکرات آینده به‌کار گرفته می‌شود. اعلامیه شماره ۶۱ وزارت بازرگانی چین در سال ۲۰۲۵ سخت‌ترین محدودیت‌ها را در زمینه صادرات عناصر کم‌یاب و مگنت‌های دائمی به اجرا می‌گذارد.

محدودیت‌های جدید برای نخستین بار از قانون محصول خارجی مستقیم استفاده می‌کند. این قانون که در سال ۱۹۵۹ معرفی شد، به ایالات متحده اجازه می‌دهد صادرات محصولات خارجی که حاوی فناوری، نرم‌افزار یا تجهیزات ایالات متحده هستند، حتی اگر در کشورهای غیر ایالات متحده تولید شده باشند، محدود کند. بر اساس این محدودیت‌ها، شرکت‌های خارجی باید مجوز وزارت بازرگانی چین را برای صادرات مگنت‌هایی که حتی درصد کمی از مواد کم‌یاب زمین چینی را شامل می‌شوند، دریافت کنند.

چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و پردازش‌کننده مواد کم‌یاب زمین، کنترل گسترده‌ای بر این بازار دارد. این تغییرات تأثیرات امنیتی ملی عمیقی به‌دنبال خواهد داشت، به‌ویژه در صنایع دفاعی و نیمه‌رساناها که به این مواد وابسته هستند. مواد کم‌یاب زمین در تولید فناوری‌های دفاعی نظیر جنگنده‌های اف ۳۵، زیردریایی‌های کلاس ویرجینیا و کلمبیا، موشک‌های تاماهاک، رادارها و پهپادها نقش حیاتی دارند. آمریکا در حال حاضر با چالش‌های زیادی در زمینه تولید این سیستم‌ها مواجه است، و این محدودیت‌ها تنها این چالش‌ها را تشدید خواهد کرد. از اول دسامبر سال ۲۰۲۵، شرکت‌های مرتبط با نظامی‌گری خارجی، از دریافت مجوز صادرات محروم خواهند شد.

علاوه بر این، درخواست‌های صادرات مواد کم‌یاب زمین برای استفاده در فناوری‌های پیشرفته مانند نیمه‌رساناها و تجهیزات ساخت یا آزمایش آن‌ها باید به‌صورت موردی بررسی شوند. این فرآیند بازبینی به مقامات چینی این اختیار را می‌دهد که درخواست‌ها را به تأخیر بیندازند یا رد کنند و به‌طور مؤثری کنترل راهبردی جدیدی بر عرضه مواد کم‌یاب زمین در سطح جهانی ایجاد کنند.

چین همچنین با ایجاد محدودیت‌هایی برای انتقال مهارت‌ها و فناوری‌ها، حرکت تخصصی در زمینه استخراج، فرآوری و تولید مگنت‌های کم‌یاب زمین را به خارج از کشور کنترل می‌کند. این اقدام به‌ویژه در راستای جلوگیری از انتقال فناوری‌های خود به کشورهای دیگر انجام می‌شود.

محدودیت‌های جدید احتمالاً بخشی از یک تاکتیک مذاکره است. وزارت بازرگانی چین اعلام کرده که همچنان آماده گفت‌وگو و همکاری با سایر کشورها در زمینه کنترل صادرات است تا از امنیت و ثبات زنجیره‌های تأمین جهانی محافظت کند. این اقدام‌ها ادامه‌دهنده سیاست‌های پیشین چین در زمینه محدود کردن صادرات مواد کم‌یاب زمین است که در سال ۲۰۲۳ شروع شد.

در واکنش به این محدودیت‌ها، ایالات متحده در تلاش است تا توانمندی‌های خود در تولید مواد کم‌یاب زمین و مگنت‌های دائمی را تقویت کند. علاوه بر این، وزارت دفاع ایالات متحده در سال ۲۰۲۵ مبلغ چهارصد میلیون دلار در این زمینه سرمایه‌گذاری کرد. تا زمانی که این پروژه‌ها راه‌اندازی نشوند، چین همچنان کنترل سختی بر زنجیره‌های تأمین حیاتی برای امنیت ملی ایالات متحده خواهد داشت. / منبع