نقش امنیت سایبری در حفاظت از جوامع

در عصر تحول سریع دیجیتال، امنیت سایبری به ضرورتی حیاتی بدل شده است که اهمیتی کمتر از امنیت ملی سنتی ندارد. تهدیدات سایبری تنها متوجه داده‌ها نیستند، بلکه بنیان‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشورها را نیز هدف می‌گیرند. فضای مجازی به بستری برای فعالیت گروه‌های تروریستی، گسترش افراط‌گرایی و اجرای حملات تبدیل شده است. ازاین‌رو، امنیت سایبری امروز نه‌تنها ابزاری فنی، بلکه تضمینی برای صلح اجتماعی و امنیت ملی است. یک رخنه سایبری می‌تواند فرودگاهی را فلج، شبکه برق را از کار بیندازد یا عملکرد بیمارستانی را متوقف کند؛ بنابراین، حفاظت از فضای مجازی به‌منزله پاسداری از جان انسان‌ها و پایداری جوامع است.

سازمان‌های تروریستی از اینترنت برای تبلیغات، جذب نیرو و برنامه‌ریزی عملیاتی بهره می‌برند و حملات سایبری علاوه بر زیرساخت‌ها، بر افکار عمومی و ارزش‌های فرهنگی نیز اثر می‌گذارند. این وضعیت همکاری بین‌المللی و تقویت چارچوب‌های حقوقی و امنیتی در فضای مجازی را به ضرورتی فوری برای مقابله با تروریسم دیجیتال بدل کرده است. در این میان، هوش مصنوعی فرصت‌هایی بی‌سابقه برای بهبود آموزش، سلامت و رشد اقتصادی فراهم می‌کند، اما هم‌زمان خطرهایی همچون حملات خودکار، کارزارهای اطلاعات نادرست و فناوری‌های جعل عمیق را نیز در پی دارد. از این ‌رو، امنیت سایبری نقش نیرویی متوازن‌کننده را ایفا می‌کند تا هوش مصنوعی در خدمت رفاه بشر باشد، نه تهدیدی برای ثبات آن.

عربستان به‌عنوان الگوی جهانی در ایجاد اکوسیستم مقاوم امنیت سایبری مطرح است. تأسیس «سازمان ملی امنیت سایبری»، ایجاد «دانشکده شاهزاده محمدبن‌سلمان برای امنیت سایبری، هوش مصنوعی و فناوری‌های پیشرفته» و راه‌اندازی شرکت «هیومن» وابسته به صندوق سرمایه‌گذاری عمومی از جمله گام‌های برجسته در این مسیرند. ریاض همچنین میزبان «مجمع جهانی امنیت سایبری» است که پنجمین دوره آن امسال برگزار می‌شود و به یکی از مهم‌ترین مجامع جهانی تصمیم‌گیران و متخصصان این حوزه تبدیل شده است. محمدبن‌سلمان، ولیعهد عربستان، در سخنرانی خود در این مجمع بر پیوند تنگاتنگ فضای مجازی با رشد اقتصادی، امنیت فردی و ثبات کشورها تأکید کرده و خواستار هم‌افزایی جهانی در بهره‌گیری از فرصت‌های دیجیتال از رهگذر سرمایه‌گذاری بر انسان‌ها شده است.

عربستان همچنین طرح‌هایی پیشرو برای حمایت از کودکان در فضای مجازی و توانمندسازی زنان در بخش امنیت سایبری اجرا کرده است که بیانگر رویکرد انسان‌محور این کشور در تحول دیجیتال است. در سطح بین‌المللی، سازمان ملل از طریق سازوکارهایی چون «گروه کارشناسان دولتی» و «کارگروه باز» در پی تدوین قواعد رفتار مسئولانه دولت‌ها در فضای مجازی است. نهادهای منطقه‌ای مانند «سازمان همکاری اسلامی» و «اتحادیه آفریقا» نیز راهبردهایی برای مقابله با جرائم سایبری و تقویت تاب‌آوری دیجیتال اتخاذ کرده‌اند. این ابتکارات نشان می‌دهد که امنیت سایبری چالشی فراملی است که تنها از رهگذر دیپلماسی چندجانبه، اقدام هماهنگ و اعتماد متقابل میان کشورها قابل‌حل است.

در این چارچوب، عربستان به‌عنوان پیشگامی فعال شناخته می‌شود و کشور جیبوتی نیز با تدوین «راهبرد ملی امنیت سایبری ۲۰۲۴–۲۰۳۰»، تصویب «قانون جامع دیجیتال» و توسعه زیرساخت‌های امن ارتباطی و تجاری، جایگاه خود را در مسیر آینده‌ای دیجیتال و ایمن تثبیت کرده است. اسماعیل عمر غیله، رئیس‌جمهور، بارها بر ضرورت تضمین تحول دیجیتال ایمن، پایدار و در خدمت توسعه اقتصادی تأکید کرده است. امنیت سایبری دیگر انتخابی اختیاری نیست، بلکه بنیانی برای حفاظت از ملت‌ها و فرهنگ‌هاست؛ و در جهانی که فرصت‌ها و تهدیدات هوش مصنوعی هم‌زمان فزونی می‌گیرند، کشورهایی چون عربستان و جیبوتی با توازن میان امنیت ملی و همکاری جهانی، الگویی از آینده‌ای امن‌تر ارائه می‌دهند./ منبع