ترامپ در برابر مدودف؛ وقتی ژست قدرت، لاف بی‌حاصل است

پس از تهدید رئیس‌جمهور آمریکا به وضع تحریم‌های جدید علیه روسیه در صورت عدم توقف آتش‌بس طی در روز، واکنش‌های لفظی شدیدی میان دو کشور درگرفت. دیمیتری مدودف، معاون رئیس شورای امنیت روسیه، با اشاره به توان هسته‌ای مسکو و توصیه به تماشای سریال «مردگان متحرک»، پاسخ ترامپ را پیش‌دستی دانست و با یادآوری اینکه روسیه در سه سال گذشته از سلاح هسته‌ای استفاده نکرده، بر بی‌اثربودن تحریم‌های آمریکا تأکید کرد. ترامپ نیز در واکنش اعلام کرد ناوچه‌های هسته‌ای آمریکا در مناطق «مناسب» مستقر خواهند شد؛ هرچند این زیردریایی‌ها هم‌اکنون نیز به‌طور دائم قابلیت هدف‌گیری روسیه را دارد. هر دو سوی مناقشه برای جلب نظر افکار عمومی داخلی رفتار می‌کنند و به‌جز هزینه‌های سیاسی، دستاورد عملی از این تهدیدها به چشم نمی‌خورد.

با وجود هیاهوی تبلیغاتی، تحریم‌های جدید عملاً توان فشار عملی بر دولت روسیه را ندارند، چراکه مسکو نه‌تنها پیشینه عبور از دوره‌های مشابه را دارد، بلکه نیروهای هسته‌ای‌اش در طول این مدت فعال و بازدارنده باقی مانده‌اند. ترامپ خود نیز ضمن طرح پرسشی درباره اثرگذاری واقعی تحریم‌ها، عملاً به بی‌فایده‌بودن این ابزار اعتراف می‌کند و نشان می‌دهد هدف اصلی او دفع انتقادهای داخلی است. از سوی دیگر، نمایش «اعلام استقرار» زیردریایی‌های هسته‌ای نیز برخلاف آنچه به نظر می‌رسد، اقدام تازه‌ای نیست و در عمل ادامه روال جاری است.

تأکید بر ضرورت اجتناب از سخنان نمایشی در موضوعی به‌شدت حساس مانند تهدید هسته‌ای، در هر دو سوی مناقشه مطرح می‌شود. آن‌گونه که تصریح شده، زبان تنظیم‌شده در سطح مقامات عالی‌رتبه نباید صرفاً صحنه‌آرایی رسانه‌ای باشد؛ زیرا اعتبار بازدارندگی بیشتر در واقعیت نظامی و دیپلماتیک نهفته است تا در اظهارنظرهای پرهیاهو. از این رو پیشنهاد شده رئیس‌جمهور روسیه نسبت به مواضع گاه‌و‌بی‌گاه مدودف حساسیت نشان دهد و از بروز تنش‌های اضافی جلوگیری کند؛ هم‌زمان، ترامپ نیز باید مراقب باشد از زبان خود برای اهداف انتخاباتی بهره‌برداری نکند و در گفتار دیپلماتیک اعتدال پیشه کند.

برای دستیابی به راه‌حلی صلح‌آمیز در بحران اوکراین، نیاز به گفت‌وگوهای مفصل و دقیق است که بهتر است پشت درهای بسته و از طریق کانال‌هایی محرمانه دنبال شود. تهیه یک طرح جامع صلح، تعیین چارچوب‌های ملموس برای آتش‌بس و رعایت مصالحه در شروط اولیه از سوی هر دو طرف، از ملزومات چنین روندی به‌شمار می‌آید. توسعه سازوکارهای متعدد برای مدیریت پس از درگیری، از جمله مناطق امن کنترل‌شده یا ساختارهای خودگردان محلی فلسطینی، می‌تواند الگوی مناسبی برای مذاکرات آینده ارائه دهد.

در مجموع، جنگ لفظی میان ترامپ و مدودف گرچه جلب‌توجه می‌کند، اما جایگزینی برای دیپلماسی جدی و اقدامات عملی نخواهد بود و برای پیشبرد روند صلح ضروری است که هر دو کشور از سخنان نمایشی فاصله گیرند و به دیالوگ‌های زیرپوستی و تدوین برنامه‌های موشکافانه روی بیاورند./ منبع