فشار بر پوتین برای صلح پایدار

برای دستیابی به صلح پایدار در جنگ روسیه علیه اوکراین، دولت آمریکا به رهبری دونالد ترامپ باید فشار بر ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه را افزایش دهد. این موضوع در بررسی تلاش‌های دولت ترامپ برای پایان‌دادن به این درگیری از طریق مذاکره مورد توجه قرار گرفته است. مذاکرات مستقیم اخیر بین روسیه و اوکراین، اولین مذاکرات پس از افشای جنایات روسیه در شهرهای بوچا و ایربین اوکراین در سه سال پیش، نشان‌دهنده هدف پوتین برای تسلط سیاسی بر اوکراین از طریق اشغال سرزمین‌های بیش‌تر است. این مذاکرات تنها به تبادل هزار اسیر جنگی بین دو طرف منجر شد و هیچ پیشرفتی در جهت پایان‌دادن به خصومت‌ها حاصل نشد، زیرا مذاکره‌کنندگان کرملین خواستار عقب‌نشینی نیروهای اوکراینی از مناطق به اصطلاح «ضمیمه‌شده» توسط مسکو شدند.

فرایند مذاکرات برای پایان‌دادن به تجاوز روسیه به اوکراین با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده است. رویکرد دولت ترامپ بر مصالحه از سوی هر دو طرف استوار است. از اوکراین خواسته شده که کنترل عملی مناطق اشغالی توسط روسیه را بپذیرد و آرزوی عضویت در ناتو را به تعویق اندازد. در مقابل، از روسیه خواسته شده حضور نیروهای صلح‌بان اروپایی در اوکراین و ادامه ارسال تسلیحات غربی به کی‌یف برای جلوگیری از تجاوزات آینده روسیه را بپذیرد. اوکراین عمدتاً این شرایط را پذیرفته، اما روسیه آن‌ها را رد کرده است. اوکراین بدون اعتراض با آتش‌بس عمومی پیشنهادی آمریکا در اواسط ماه مارس و آتش‌بس دریایی در اواخر ماه مارس موافقت کرد، اما روسیه هر دو پیشنهاد را رد کرد. هر دو طرف در همان ماه بر آتش‌بس مربوط به تأسیسات انرژی توافق کردند، اما مسکو این توافق را ظرف چند ساعت نقض کرد.

رویکرد دولت آمریکا تا اواخر ماه آوریل به دلیل عدم اعمال فشار کافی بر مسکو برای رد آتش‌بس‌های عمومی و دریایی با مشکل مواجه بود. این در حالی بود که پس از دیدار دشوار ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهور اوکراین با ترامپ در روز ۲۸ فوریه، فشار شدیدی بر اوکراین اعمال شد. زمانی که مسکو پیشنهاد آتش‌بس دریایی آمریکا را رد کرد، کاخ سفید به جای فشار بر روسیه، مشوق‌های بیش‌تری به این کشور پیشنهاد داد که انتقاداتی از سوی روزنامه‌هایی مانند وال‌استریت‌ژورنال و نیویورک‌پست و برخی جمهوری‌خواهان در کنگره را به دنبال داشت. این روند با پیشنهاد کاخ سفید در اواخر ماه آوریل برای به‌رسمیت‌شناختن کنترل روسیه بر کریمه ادامه یافت که پیشنهادی زیان‌بار تلقی شد.

این وضعیت در تاریخ ۳۰ آوریل با امضای قرارداد مواد معدنی بین آمریکا و اوکراین تغییر کرد. این قرارداد شامل پاراگرافی بود که برای اولین بار به امکان ارسال تسلیحات جدید آمریکایی به اوکراین اشاره داشت. همزمان، کاخ سفید دو محموله تسلیحاتی محدود به اوکراین را تأیید کرد که تلاش‌های پوتین برای اشغال سرزمین‌های بیش‌تر اوکراین را دشوارتر کرد. در پاسخ به انتقادات از رویکرد ضعیف دولت در قبال کرملین، هفته‌ها بحث‌هایی درباره اعمال تحریم‌های جدید علیه روسیه مطرح شد، اما تاکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.

زلنسکی همزمان روابط خود با متحدان کلیدی اروپایی را تقویت کرده است. آخر هفته گذشته، رهبران انگلیس، فرانسه، آلمان و لهستان در کی‌یف با او دیدار کردند و خواستار آتش‌بس عمومی تا روز ۱۲ می شدند و تهدید کردند که در صورت عدم موافقت کرملین، تحریم‌های جدیدی اعمال خواهد شد. این رهبران همچنین با ترامپ تماس گرفتند و از او حمایت خواستند. او آن‌ها را از این اقدام منع نکرد.

در مقابل، پوتین با پیشنهاد مذاکرات مستقیم بین روسیه و اوکراین در استانبول تلاش کرد تا پیشرفت آتش‌بس را به تأخیر اندازد، از تحریم‌ها جلوگیری کند و بین ترامپ و اروپایی‌ها اختلاف ایجاد کند. ابتدا این پیشنهاد موفقیت‌آمیز به نظر می‌رسید. زلنسکی این ایده را به عنوان تاکتیک تعویق روسیه رد کرد و اعلام کرد که اوکراین در این مذاکرات شرکت نخواهد کرد. اما ترامپ به سرعت واکنش نشان داد و با وجود تردید درباره نیت روسیه برای صلح، از زلنسکی خواست در مذاکرات شرکت کند. زلنسکی با نشان‌دادن انعطاف دیپلماتیک، تصمیم خود را تغییر داد و اعلام کرد که به استانبول خواهد رفت.

این امر باعث تغییر موضع مسکو شد. پوتین اعلام کرد که در مذاکرات شرکت نمی‌کند و رسانه‌های روسیه ایده این مذاکرات را بدون اشاره به اینکه پیشنهاد خود پوتین بوده، مورد انتقاد قرار دادند. اگرچه پوتین نتوانست بین دولت آمریکا و اروپا شکاف ایجاد کند، این اقدام او برنامه اوکراین، لهستان، فرانسه، انگلیس و آلمان برای اعمال تحریم‌ها علیه روسیه را متوقف کرد. واکنش تیم ترامپ این امکان را فراهم کرد. پس از تشویق زلنسکی به حضور در مذاکرات ترکیه، ترامپ تصمیم پوتین برای عدم شرکت در مذاکرات را توجیه کرد و گفت طبیعی است که پوتین در مذاکراتی که او حضور ندارد، شرکت نکند. ترامپ روز پنج‌شنبه اعلام کرد که تا زمانی که او و پوتین مستقیماً با یکدیگر مذاکره نکنند، پیشرفت واقعی به سوی صلح حاصل نخواهد شد. اما این امر تنها در صورتی ممکن است که روشن شود در صورت ادامه رد پیشنهادات معقول از سوی کرملین، آمریکا تسلیحات جدید و قابل‌توجهی به اوکراین ارسال خواهد کرد و تحریم‌های اقتصادی بیش‌تری علیه روسیه اعمال خواهد نمود./ منبع