پیگیری سیاست خارجی دولت ترامپ: نوامبر ۲۰۲۵

ترامپ موفق شد توافق صلح بیست‌ماده‌ای در غزه را پیش ببرد که در نتیجه آن بیست گروگان زنده آزاد شدند. با این حال، حماس با نقض آتش‌بس از تحویل کامل اجساد گروگان‌ها خودداری کرده و همچنان مسلح باقی مانده است. واشنگتن حمایت بی‌قید از اسرائیل در برابر تهدیدهای فوری را تضمین کرده و در عین حال در حال مذاکره با عربستان برای پیمان دفاعی دوجانبه است که در صورت تحقق، هرگونه حمله به ریاض را حمله به آمریکا تلقی خواهد کرد. اگر این پیمان بدون الزام عادی‌سازی روابط عربستان با اسرائیل امضا شود، به‌معنای کاهش سطح تعهدات واشنگتن نسبت به متحدان منطقه‌ای است.

اگرچه کاخ سفید توانسته درگیری‌ها را موقتاً متوقف کند، اما هنوز راهبردی برای خلع سلاح حماس و بازسازی پایدار غزه ندارد. تشدید تنش میان اسرائیل و آمریکا نیز با طرح الحاق کرانه باختری بالا گرفته است؛ ترامپ هشدار داده در صورت اجرای این طرح، حمایت واشنگتن از تل‌آویو متوقف خواهد شد.

با فعال شدن مکانیسم «ماشه»، دولت ترامپ موج جدیدی از تحریم‌ها علیه نهادهای مرتبط با برنامه موشکی و صادرات نفت ایران وضع کرده است. تهران با پشتیبانی مسکو و پکن در پی بی‌اثر کردن تحریم‌ها و محدود کردن نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.

وزارت خزانه‌داری آمریکا گزارش داده که ایران از طریق شبکه‌های بانکی پنهان در امارات، حدود ۹ میلیارد دلار تراکنش مالی انجام داده است. ترامپ در سخنانی مدعی شده حملات هوایی آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران، زمینه آتش‌بس در غزه را فراهم کرده است؛ ادعایی که تداوم گره خوردن پرونده ایران با بحران غزه را نشان می‌دهد.

سیاست ترامپ در قبال روسیه میان فشار و مماشات در نوسان است. از یک‌سو تحویل موشک‌های تاماهاوک به اوکراین را متوقف کرده، و از سوی دیگر دو شرکت بزرگ نفتی روسی را تحریم کرده است. دیدار برنامه‌ریزی‌شده ترامپ و پوتین در بوداپست به‌دلیل مخالفت کرملین با طرح آتش‌بس اوکراین لغو شد. در همین حال، واشنگتن به کی‌یف اجازه داده با موشک‌های کروز انگلیسی به اهداف روسی حمله کند؛ نشانه‌ای از حفظ سطحی از حمایت نظامی غیرمستقیم از اوکراین.

ترامپ در روز ۱۳ اکتبر آتش‌بس غزه را تثبیت کرد و در نتیجه آن، بیست گروگان زنده آزاد شدند. حماس اما فقط اجساد هفده نفر از ۲۸ گروگان کشته‌شده را بازگرداند. به‌دنبال فشار واشنگتن، اسرائیل بابت حملات به رهبران حماس در قطر عذرخواهی کرد و ترامپ با صدور فرمانی متعهد شد از قطر در برابر تهدیدات دفاع کند. آمریکا برای اجرای فاز دوم طرح بیست‌ماده‌ای شامل خلع سلاح حماس و بازسازی غزه، دویست نظامی اعزام کرده است.

در ادامه، با طرح الحاق کرانه باختری از سوی کنست، تنش میان تل‌آویو و واشنگتن بالا گرفت و ترامپ هشدار داد اسرائیل در صورت اجرای آن، حمایت آمریکا را از دست می‌دهد.

آتش‌بس تعرفه‌ای میان آمریکا و چین در اکتبر شکست خورد. پکن صادرات عناصر نادر را محدود کرد و واشنگتن تهدید به اعمال تعرفه‌های بالای ۱۰۰ درصدی و محدودیت فروش نرم‌افزار آمریکایی نمود. دیدار ترامپ و شی ‌جین‌پینگ در کره‌جنوبی نیز نتوانست اختلاف‌ها را حل کند و روابط وارد مرحله‌ای از «اختلال تضمین‌شده متقابل» شد.

چین در پلنوم چهارم حزب کمونیست بر خودکفایی فناورانه تأکید کرده، در حالی که آمریکا هنوز فاقد راهبرد جامع در برابر قدرت صنعتی چین است. در این میان، تایوان قربانی این چانه‌زنی‌ها شده و به اهرم معامله میان واشنگتن و پکن تبدیل گشته است.

ترامپ طرح مالیات کربن در سازمان بین‌المللی دریانوردی را متوقف کرد و آن را «کلاهبرداری سبز جهانی» خواند. همزمان مجوز حفاری در مناطق حفاظت‌شده آلاسکا را صادر کرد و پروژه استخراج مواد معدنی حیاتی در جاده آمبلر را پیش برد. این تصمیم‌ها بازگشت سیاست «سلطه انرژی آمریکا» را نمایان می‌کند.

واشنگتن از بی‌عملی دولت لبنان در برابر گسترش نظامی حزب‌الله انتقاد کرده و به‌طور ضمنی از حملات اسرائیل به مواضع حزب حمایت کرده است؛ نشانه‌ای از سخت‌تر شدن سیاست آمریکا در قبال گروه‌های متحدان ایران در منطقه.

آمریکا در توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای نسبت به چین عقب مانده است و از نبود هماهنگی در برنامه انرژی هسته‌ای واشنگتن باید انتقاد کرد؛ مسئله‌ای که می‌تواند بر رقابت فناورانه و امنیت انرژی آمریکا اثر منفی بگذارد.

دولت ترامپ در حال اجرای «توافق ماه مارس» برای ادغام نیروهای دموکراتیک کرد در ساختار سیاسی سوریه است. همزمان قصد دارد تحریم‌های «قانون سزار» را با شروط محدود لغو کند تا فضای بازسازی جزئی فراهم شود. این سیاست، نشانه تمایل واشنگتن به کاهش مداخله مستقیم و واگذاری تدریجی مسئولیت‌ها به بازیگران منطقه‌ای است.

ترکیه از حامیان کلیدی طرح صلح ترامپ برای غزه بود و اکنون خود را ضامن اجرای آن می‌داند. آنکارا خواستار حضور در نیروی چندملیتی ثبات‌ساز است، اما اسرائیل با این موضوع مخالف است. واشنگتن نقش ترکیه را «سازنده» می‌خواند، ولی نگران است حضور نظامی آنکارا به نفع حماس تمام شود.

ترامپ وعده داده میان پاکستان و افغانستان میانجی‌گری کند. درگیری‌ها میان اسلام‌آباد و طالبان پاکستان در ماه اکتبر شدت گرفت تا سرانجام با میانجی‌گری آمریکا به آتش‌بس رسید. ریشه این بحران به خلاء قدرت پس از خروج نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۲۱ بازمی‌گردد که باعث گسترش دوباره القاعده و جنبش طالبان پاکستان در افغانستان شد. سیاست ترامپ دوم در قبال طالبان همچنان بر عدم مداخله مستقیم و مهار از راه دور استوار است.

دولت ترامپ موفق به تمدید قانون تبادل اطلاعات سایبری شد، اما کاهش نیرو در آژانس امنیت سایبری (CISA) و حذف بخش تعامل با ایالت‌ها همکاری داخلی را تضعیف کرده است. در سطح دفاعی، آمریکا مرکز هماهنگی کمک‌های انسان‌دوستانه در اسرائیل ایجاد کرده ولی اعلام کرده نیروهایش وارد غزه نخواهند شد. اعزام ناو هواپیمابر فورد به دریای کارائیب نیز نشانه‌ای از سیاست جدید مداخله‌جویانه در نیمکره غربی است.

مارکو روبیو سازمان آنروا را «زیرمجموعه حماس» خوانده و تأکید کرده این نهاد نباید نقشی در بازسازی غزه داشته باشد. دیوان بین‌المللی دادگستری از اسرائیل بابت مانع‌تراشی در کمک‌رسانی انتقاد کرده و واشنگتن نیز در پی کاهش بودجه صلح‌بانان سازمان ملل است؛ نشانه‌ای از کاهش نقش نهادهای چندجانبه در سیاست خارجی ترامپ.

ترامپ در اجلاس‌های آسه‌آن و اپک تلاش کرد روابط تجاری با سئول را تقویت کند، هرچند توافق نهایی هنوز امضا نشده است. در مقابل، کره شمالی با آزمایش‌های موشکی جدید تنش‌ها را بالا برده و هرچند دیدار ترامپ و کیم جونگ‌اون مطرح بود، اما فعلاً عملی نیست. سیاست فعلی واشنگتن تمرکز بر همکاری اقتصادی با سئول و پرهیز از درگیری مستقیم با پیونگ‌یانگ است. / منبع