آیا ترامپ آفریقای جنوبی را آزاد خواهد کرد؟

دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا در دیدار اخیر خود با سیریل رامافوسا، رییس‌جمهور آفریقای جنوبی در کاخ سفید، او را به همدستی در نسل‌کشی علیه کشاورزان سفیدپوست متهم کرد و مدعی شد که این وضعیت «نوعی آپارتاید معکوس» است. این اتهام نه‌تنها نادرست است، بلکه از موضوع اصلی نیز فاصله دارد. مشکل واقعی در آفریقای جنوبی، فداکردن جوامع روستایی به نفع ایدئولوژی نژادی است که از بدو تأسیس این کشور بر بسیاری از مسائل آن سایه افکنده است.

پیش از انتقال سیاسی در سال ۱۹۹۴، واحدهای ذخیره ارتش، معروف به «کماندو»ها به سبک بوئرها، با پشتیبانی شبکه رادیویی پیشرفته نظامی و حمایت هلیکوپتری، امنیت و ثبات جوامع روستایی، اعم از سیاه‌پوست و سفیدپوست را تأمین می‌کردند. اما دولت کنگره ملی آفریقا پس از به قدرت‌رسیدن، این سیستم را به دلیل ماهیت عمدتاً سفیدپوست آن و نگرانی از احتمال «ضدانقلاب» منحل کرد، در حالی که نیروی دفاع آفریقای جنوبی نقش کلیدی در انتقال مسالمت‌آمیز قدرت ایفا کرده بود.

دولت نتوانست جایگزینی مؤثر برای این سیستم ایجاد کند. این امر به ظهور ارباب‌های جنگ روستایی، نیروهای امنیتی خصوصی و گروه‌های خودسر سیاه‌پوست و سفیدپوست انجامید که چرخه‌ای از خشونت و ضدخشونت را در مناطق روستایی دامن زدند. این ناکامی دولتی و افزایش تعداد قربانیان بی‌گناه، زمینه‌ساز ادعاهای اخیر ترامپ شد. او در دیدار با رامافوسا، ویدئوهایی از رهبران مخالف آفریقای جنوبی نمایش داد که در آن‌ها شعارهای قدیمی مبارزه، مانند «کشتن کشاورز، کشتن بوئر» و تصاویری از صلیب‌های چوبی نمادین برای کشاورزان کشته‌شده به چشم می‌خورد.

با این حال، این گروه‌های تندرو تنها ۲۴٫۱ درصد آرا را در انتخابات سال گذشته کسب کردند و تعداد کشاورزان سفیدپوست کشته‌شده در دهه اخیر، بخش ناچیزی از کل قربانیان آفریقای جنوبی، که عمدتاً سیاه‌پوست هستند، را تشکیل می‌دهد. این آمار شواهد محکمی برای ادعای حمایت گسترده از نسل‌کشی یا همدستی دولت ارائه نمی‌دهد، هرچند عدم اقدام دولت کنگره ملی آفریقا علیه تحریک‌کنندگان یا پیگرد قانونی آن‌ها نگران‌کننده است، نکته‌ای که ترامپ در حضور رامافوسا به آن اشاره کرد.

انتقاد اصلی ترامپ به هدف درستی نشانه نرفت. او باید به سیاست‌های دیرینه دولت کنگره ملی آفریقا در اولویت‌دهی نژادی در استخدام، مناقصات عمومی، فرصت‌های تحصیلی و مشاغل دولتی تمرکز می‌کرد. این سیاست، معروف به توانمندسازی اقتصادی سیاه‌پوستان، که منتقدان آن را «اخاذی و اختلاس سیاه‌پوستان» می‌نامند، ثروت و فرصت‌ها را از طبقات سنتی تولیدکننده ثروت به نخبگان جدید مصرف‌کننده و تخریب‌کننده ثروت منتقل کرده است. حدود ۱۵۰ قانون جدید به‌طورمستقیم یا غیرمستقیم بر اساس تبعیض نژادی در امور دولتی و خصوصی تدوین شده‌اند.

این سیاست‌ها پیامدهای فاجعه‌باری برای رشد اقتصادی داشته‌اند. پایگاه مهارت‌های تاریخی کشور به دلیل تبعیض نژادی به حاشیه رانده شده یا به خارج مهاجرت کرده و نظام آموزشی و تربیتی ناکارآمد دولت نتوانسته جایگزین‌های مناسبی تولید کند. جوانان سفیدپوستی که حتی در دوران آپارتاید به دنیا نیامده بودند، به دلیل گناهان پدرانشان، که دوسوم آن‌ها در همه‌پرسی سال ۱۹۹۲ به انتقال قدرت به سیاه‌پوستان رأی داده بودند، مجازات می‌شوند.

تحت عنوان «توانمندسازی» و «تحول»، فساد، سوءمدیریت و ناکارآمدی گسترش یافته است. در حالی که رامافوسا از ترامپ درخواست افزایش سرمایه‌گذاری آمریکایی می‌کند، دولت او بر سیاست‌هایی اصرار دارد که سرمایه‌گذاری را دفع می‌کنند، از جمله استخدام پنجاه کمیسار جدید برای نظارت بر اشتغال مبتنی بر نژاد و تعیین سهمیه‌های نژادی در بخش‌های مختلف، بدون توجه به دسترسی به مهارت‌ها. این تناقض آشکار حتی با مهارت رامافوسا در پنهان‌سازی مسائل قابل توجیه نیست.

در سال ۱۹۷۷، با کاهش آپارتاید، دولت آمریکا «اصول سالیوان» را معرفی کرد که شرکت‌های آمریکایی را ملزم به نادیده‌گرفتن قوانین اشتغال مبتنی بر نژاد دولت آپارتاید کرد. این اقدام به رشد جنبش‌های اتحادیه‌ای در کارخانه‌هایی مانند فورد و جنرال‌موتورز کمک کرد که بعداً به انقلاب مسالمت‌آمیز سال ۱۹۹۴ انجامید. اکنون، به‌شکلی طنزآمیز، ممکن است اصول سالیوان به کاخ سفید بازگردد، این بار برای جلوگیری از تبعیض علیه سفیدپوستان توسط شرکت‌های آمریکایی در آفریقای جنوبی، که می‌تواند به لغو گسترده قوانین مبتنی بر نژاد منجر شود.

ترامپ با نمایش مسائل پیچیده آفریقای جنوبی به صورت دوگانه‌های ساده، مانند آینه‌ای، نیروهای مخرب این کشور را بازتاب داد. او شکاف بین تندروهای نژادپرست و میانه‌روهای دولت وحدت ملی رامافوسا را که پس از ازدست‌دادن اکثریت مطلق در انتخابات سال گذشته تشکیل شد، به وضوح نشان داد. ترکیب عمدتاً سفیدپوست هیأت همراه رامافوسا در واشنگتن و اظهارات جان استنهویزن، رهبر سفیدپوست اپوزیسیون لیبرال، درباره نیاز به سرمایه‌گذاری آمریکا برای جلوگیری از قدرت‌گرفتن تندروها، نقش اقلیت سفیدپوست در اقتصاد و میانجی‌گری بین دولت کنگره ملی آفریقا و بازیگران بین‌المللی را برجسته کرد، نقشی که ایدئولوگ‌های دولت کنگره ملی آفریقا از به‌رسمیت‌شناختن آن سر باز می‌زنند.

این نمایش ترامپ، چه عمدی و چه غیرعمد، اهمیت اقلیت سفیدپوست در حمایت از اقتصاد آفریقای جنوبی و دولت شکننده رامافوسا را تأیید کرد. شاید این رویداد دولت کنگره ملی آفریقا را وادار کند تا سیاست‌های محدودکننده اقتصاد و مانع پیشرفت کشور به سوی مدرنیته را بازنگری کند./ منبع