چین، ناجی ایران نخواهد شد

حملات دولت دونالد ترامپ به تأسیسات هسته‌ای ایران می‌تواند مسیر غرب‌آسیا را تغییر دهد. آمریکا هنوز به‌طور کامل به جنگ اسرائیل با ایران نپیوسته، اما مقامات آمریکایی آماده گسترش درگیری در صورت واکنش گسترده جمهوری اسلامی هستند. ایران تاکنون با حملات محدود و با هشدار قبلی به پایگاه آمریکا در قطر پاسخ داده و مجلس این کشور به بسته‌شدن تنگه هرمز رأی داده است، که می‌تواند یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های انرژی جهان را مختل کند. شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران نیز ممکن است به اهداف آمریکایی در عراق، سوریه و یمن حمله کنند. این تنش‌ها نگرانی‌هایی برای چین، که سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در ایران و کشورهای خلیج‌فارس دارد، ایجاد کرده است.

چین هزاران شهروند خود را از اسرائیل و ایران تخلیه کرده، اما منافعش فراتر از مسائل انسانی است. پکن طی دهه گذشته با ابتکار کمربند و جاده، روابط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خود را با کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس، به‌ویژه عربستان و امارات، تقویت کرده است. در سال ۲۰۲۲، چین و عربستان توافق‌هایی به ارزش بیش از پنجاه میلیارد دلار امضا کردند. در مقابل، چین در سال ۲۰۲۱ با ایران توافقی ۲۵ساله برای سرمایه‌گذاری چهارصد میلیارد دلاری در ازای دسترسی ممتاز به نفت این کشور امضا کرد، اما این توافق هنوز اجرا نشده است. چین همچنین میانجی‌گری برای احیای روابط عربستان و ایران در سال ۲۰۲۳ را با موفقیت انجام داد.

 با این حال، بسته‌شدن تنگه هرمز، که حدود پنجاه درصد نفت چین و بیست درصد نفت جهان از آن عبور می‌کند، می‌تواند بحران را بین‌المللی کند، قیمت نفت را افزایش دهد و واکنش نظامی آمریکا را برانگیزد. چین، آزادبودن جریان نفت در این تنگه را یک ضرورت راهبردی می‌داند و هرگونه اختلال را خط قرمز خود تلقی می‌کند. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، از چین خواست مانع بسته‌شدن تنگه شود، اقدامی که پکن احتمالاً در خفا از ایران درخواست کرده است. بسته‌شدن تنگه، درآمد نفتی ایران را که برای بازسازی ضروری است، قطع و چین را مجبور به تأمین انرژی از روسیه با هزینه‌های دیپلماتیک و لجستیکی می‌کند.

جنگ منطقه‌ای ممکن است بنادر و حریم هوایی خلیج‌فارس را ببندد و میلیون‌ها نفر، از جمله چهارصد هزار نفر در امارات، را در خطر قرار دهد. تخلیه گسترده از خلیج‌فارس برای چین چالشی بی‌سابقه خواهد بود. چین صدها میلیارد دلار در توسعه خلیج‌فارس سرمایه‌گذاری کرده، اما جنگ می‌تواند این پروژه‌ها را متوقف کند. با این حال، چین تمایلی به دخالت ندارد، زیرا فاقد ابزار نظامی و علاقه به مداخله مستقیم است. شی جین‌پینگ پیشنهاد میانجی‌گری داده، اما ایران و اسرائیل قصد کاهش تنش ندارند. چین نفوذ محدودی بر ایران دارد و نمی‌خواهد با حمایت از تهران، روابطش با عربستان و امارات را به خطر بی‌اندازد. پکن به دیپلماسی محتاطانه ادامه می‌دهد، اما در این درگیری، آمریکا همچنان نقش اصلی را ایفا می‌کند. چین از حمایت از ایران خودداری خواهد کرد./ منبع