چین و جنگ اوکراین: پیروزی بدون نبرد

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در دیدار دوجانبه با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در ۱۵ آگوست در انکوریج، آلاسکا، و دیدار بعدی با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، و دیگر رهبران اروپایی، تنها به یک فرصت تبلیغاتی دست یافت و چشم‌انداز آتش‌بس در جنگ اوکراین بیش از پیش دور از دسترس به‌نظر می‌رسد. پوتین برای توافق صلح بر خواسته‌های خود، از جمله کنارگذاشتن آرزوی اوکراین برای پیوستن به ناتو و واگذاری سرزمین‌های اشغالی توسط روسیه، پافشاری کرده است. اما زلنسکی، با حمایت رهبران ارشد اروپایی، واگذاری خاک اوکراین را غیرممکن دانسته است. در نتیجه، دیدار احتمالی زلنسکی و پوتین، که کاخ سفید پس از ملاقات ترامپ با پوتین اعلام کرد، به‌زودی محقق نخواهد شد، زیرا هر دو طرف درگیری‌های نظامی و لفاظی‌های رسانه‌ای خود را تشدید کرده‌اند. رسانه‌های جریان اصلی غرب از تعاملات گرم ترامپ با پوتین در خاک آمریکا و تحقیر ضمنی متحدان اروپایی واشنگتن، که در تصویری از دیدار ترامپ با زلنسکی در کاخ سفید مشهود است، ابراز ناامیدی کرده‌اند. با این ‌حال، متحدان اروپایی که در برابر برنامه‌های دولت ترامپ مقاومت کرده‌اند، استدلال می‌کنند که همبستگی آن‌ها با زلنسکی مانع از آن شد که ترامپ برای جلب رضایت پوتین، منافع اوکراین را کاملاً قربانی کند.

در این میان، تلاش‌های دولت ترامپ برای فاصله گرفتن از جنگ اوکراین آشکار است؛ به‌گونه‌ای که استقبال گرم او از پوتین در آلاسکا یادآور مهمان‌نوازی‌های پرزرق‌وبرق شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، از پوتین است. این شباهت بصری را نمی‌توان صرفاً با ادعای ترامپ که جنگ اوکراین «جنگ بایدن است، نه من» توجیه کرد. توافق پوتین با این دیدگاه که جنگ در صورت حضور ترامپ رخ نمی‌داد، تنها یک تعریف ساده نیست، بلکه نشانه‌ای از بازگشت سیاست قدرت‌های بزرگ است. پوتین می‌داند چگونه از ترامپ بهره‌برداری کند و از حمایت دیپلماتیک مداوم شی، به‌ویژه در برابر جنگ تجاری آمریکا، مطمئن است. گنگ شوانگ، معاون نماینده چین در سازمان ملل، اتهامات آمریکا مبنی بر حمایت پکن از تلاش‌های جنگی مسکو را رد کرده و گفته است که اگر چین واقعاً به روسیه کمک نظامی می‌کرد، نتیجه جنگ متفاوت بود. وانگ یی، وزیر خارجه چین، به رهبران اتحادیه اروپا گفته است که پکن نمی‌خواهد روسیه در اوکراین شکست بخورد، زیرا نگران است آمریکا پس از آن تمرکز خود را به‌طور کامل معطوف پکن کند.

اروپا در نگاه برخی ناظران به‌دلیل ضعف، بلاتکلیفی و ساده‌لوحی سیاسی گرفتار مشکلات خودساخته است، اما اروپایی‌ها با صبر به آمریکا تکیه کرده‌اند تا زمانی که بتوانند امور خود را مستقل مدیریت کنند و روابط با روسیه را بازتنظیم کنند. چین، به‌عنوان قدرتی نوظهور در قرن ۲۱ بدون پیشینه امپریالیستی مدرن، در حال یادگیری از رفتار واشنگتن و مسکو است. در گذشته، تصور می‌شد اروپا و روسیه می‌توانند از ره ائتلاف، قطب سومی در برابر آمریکا و چین ایجاد کنند، اما با دوری تدریجی آمریکا تحت رهبری ترامپ، این سناریو در حال تغییر است و چین آرام‌آرام زمان‌بندی خود را تنظیم می‌کند. هنری کیسینجر، مشاور امنیت ملی و وزیر خارجه پیشین آمریکا، بر راهبرد مثلثی واشنگتن تأکید داشت که با نزدیک‌تربودن به پکن و مسکو نسبت به رابطه آن‌ها با یکدیگر، انعطاف دیپلماتیک را حفظ می‌کرد. اکنون، به‌نظر می‌رسد چین در این موقعیت انعطاف‌پذیری قرار دارد./ منبع