پیامدهای کناره‌گیری ترامپ از درگیری روسیه و اوکراین

رویکرد فعلی رئیس‌جمهور آمریکا در قبال جنگ روسیه و اوکراین نه تنها کمکی به پایان دادن به این درگیری نکرده، بلکه موجب طولانی‌تر شدن آن شده و احتمال پیروزی روسیه را افزایش داده است. رهبر روسیه هیچ‌گونه نشانه‌ای از تمایل برای توقف عملیات نظامی نشان نداده و به‌صراحت اعلام کرده که تا تحقق پیروزی، به جنگ ادامه خواهد داد. در چنین شرایطی، به نظر نمی‌رسد که آمریکا تحت رهبری فعلی، قصد اعمال تحریم‌های بیشتر یا اقدامات بازدارنده نظامی در برابر کرملین داشته باشد، حتی در صورت تداوم بی‌میلی روسیه به مذاکره.

مشکل اصلی در این رویکرد منفعلانه این است که نه تنها به نفع آمریکا و متحدانش نیست، بلکه با تضعیف جایگاه واشنگتن، باعث تقویت روحیه مسکو می‌شود. هر چه آمریکا تمایل کمتری برای ایفای نقش در این بحران از خود نشان دهد، روسیه احساس قدرت بیشتری برای ادامه مسیر نظامی خود خواهد داشت. تحقق چنین سناریویی برای کل پیمان آتلانتیک شمالی، از جمله ایالات متحده، یک فاجعه خواهد بود؛ چرا که روابط تجاری گسترده آمریکا با اروپا در معرض تهدید مستقیم از سوی روسیه قرار خواهد گرفت.

کناره‌گیری آمریکا از درگیری، به‌عنوان چراغ سبزی برای دیگر دشمنان این کشور نیز تلقی می‌شود؛ کشورهایی نظیر ایران و چین ممکن است این اقدام را نشانه‌ای از عدم تمایل واشنگتن برای دفاع از متحدان خود تفسیر کنند. از آنجا که رویکرد فعلی سیاست خارجی بر توسعه روابط تجاری آمریکا با جهان تأکید دارد، نادیده گرفتن خطرات ناشی از ادامه جنگ توسط روسیه می‌تواند آثار فاجعه‌باری برای اقتصاد آمریکا داشته باشد.

ترامپ وعده داده بود که ظرف ۲۴ ساعت پس از به‌دست‌گرفتن قدرت، جنگ را پایان دهد، اما امروز این وعده دور از واقعیت به نظر می‌رسد. تلاش برای استفاده از روابط شخصی با پوتین به‌منظور برقراری آتش‌بس نیز تاکنون نتیجه‌ای نداشته است. در یک تماس تلفنی با سران اروپایی پس از گفت‌وگویی با پوتین در تاریخ ۱۹ می، ترامپ اذعان کرد که پوتین آمادگی پایان دادن به جنگ را ندارد، چرا که بر این باور است که در مسیر پیروزی قرار دارد.

با وجود این ارزیابی بدبینانه، ترامپ در اظهارات عمومی، این گفت‌وگو را مثبت ارزیابی کرد و مدعی شد که لحن و روحیه مکالمه عالی بوده و روسیه پس از پایان جنگ، علاقه‌مند به تجارت گسترده با آمریکا است. او حتی پیشنهاد داد که مذاکرات صلح میان روسیه و اوکراین در واتیکان، با میزبانی پاپ لئو چهاردهم، برگزار شود؛ پیشنهادی که پوتین آن را رد کرد.

در مستندی که به مناسبت ۲۵ سالگی زمام‌داری پوتین منتشر شد، وی به‌صراحت اعلام کرد که روسیه ابزار و قدرت کافی برای رساندن عملیات نظامی آغازشده در سال ۲۰۲۲ به نتیجه‌ای مطلوب از دید مسکو را در اختیار دارد. از سوی دیگر، نشانه‌ای وجود ندارد که آمریکا در آینده نزدیک قصد اعمال تحریم‌های جدی‌تر علیه روسیه داشته باشد. اگرچه ترامپ در گذشته از احتمال اعمال تحریم‌های بانکی یا تحریم‌های ثانویه سخن گفته بود، اما پس از دیدار با رئیس‌جمهور اوکراین در رم، از این موضع عقب‌نشینی کرده و مسئولیت پایان جنگ را بر عهده اروپا و خود اوکراین گذاشته است.

آمریکا حتی اعلام کرده که دیگر نقشی در میانجی‌گری مذاکرات صلح بین مسکو و کی‌یف ایفا نخواهد کرد. علت این تصمیم، بی‌میلی هر دو طرف به مذاکره‌ای واقعی عنوان شده است. در مذاکرات مستقیم اخیر که پس از سه سال میان دو کشور در استانبول برگزار شد، اختلاف‌ها بار دیگر آشکار گردید. هیئت روسی به رهبری ولادیمیر مدینسکی، خواستار واگذاری کامل چهار منطقه اوکراینی شد که روسیه مدعی مالکیت آن‌هاست، اما هنوز به‌طور کامل آن‌ها را اشغال نکرده است. روس‌ها همچنین تهدید کردند که در صورت عدم تحقق این خواسته، به پیشروی خود ادامه خواهند داد.

با کاهش حضور و نقش آمریکا در این بحران، مسکو جسورتر شده و احتمال رسیدن آن به اهداف نظامی‌اش افزایش می‌یابد. در صورت موفقیت روسیه در تحمیل تغییر مرزها از طریق نیروی نظامی، این احتمال وجود دارد که اقدامات تهاجمی مشابهی در سایر نقاط اروپا رخ دهد و در نهایت، ناتو ناچار به مواجهه مستقیم نظامی با روسیه شود. این روند نه تنها بنیان امنیتی اروپا را متزلزل می‌کند، بلکه منافع اقتصادی ایالات متحده را نیز به‌طور جدی تهدید خواهد کرد.

خروج از صحنه، همچنین پیام نگران‌کننده‌ای به سایر قدرت‌های جهانی خواهد فرستاد: اینکه آمریکا دیگر مدافع مطمئنی برای متحدانش نیست. در چنین شرایطی، رقبای آمریکا جسارت بیشتری برای پیشبرد اهداف خود در مناطق مختلف جهان پیدا خواهند کرد. از آنجا که روابط تجاری آمریکا با اروپا برای ثبات اقتصادی واشنگتن حیاتی است، بی‌ثباتی ناشی از جنگ‌های بیشتر در اروپا، پیامدهای مخربی برای اقتصاد آمریکا به همراه خواهد داشت.

برای جلوگیری از این سناریوی خطرناک، لازم است که آمریکا رویکرد منفعلانه خود را کنار بگذارد و به‌روشنی نشان دهد که اجازه نخواهد داد روسیه با اتکا به قدرت نظامی، پیروز میدان شود. اعمال تحریم‌های ثانویه در صورت ادامه جنگ از سوی روسیه می‌تواند گام اولیه مناسبی در این مسیر باشد. چنین اقدامی نشان خواهد داد که آمریکا همچنان مصمم به حمایت نظامی مؤثر از اوکراین است.

اگر آمریکا خواهان بهره‌مندی از صلح و رونق اقتصادی در اروپا است، باید به‌روشنی دریابد که عقب‌نشینی از نقش فعال در حل‌وفصل بحران اوکراین، چه در حوزه نظامی و چه در حوزه دیپلماتیک، گزینه‌ای قابل قبول نیست./منبع