بریکس می‌تواند نظم دیجیتال چندقطبی بسازد؟

در سال ۲۰۲۵، زیرساخت‌های دیجیتال، که داده‌ها و اهرم‌های قدرت را منتقل می‌کنند، به‌عنوان دارایی راهبردی مطرح هستند، اما شرکت‌های سیلیکون‌ولی همچنان بر این زیرساخت‌ها و قوانین آن‌ها تسلط دارند. گروه بریکس، که اکنون ۱۰ عضو و چندین کشور شریک دارد، اگر جاده ابریشم دیجیتال خود را ایجاد نکند، آینده دیجیتال را به کالیفرنیا واگذار خواهد کرد. کشورهای بریکس به‌همراه شرکا، نماینده حدود چهل درصد کاربران اینترنت جهان، یعنی نزدیک به دو میلیارد نفر هستند که از سیستم‌های عامل خارجی استفاده می‌کنند. سه غول ابری آمریکایی ۶۳ درصد هزینه‌های ابری جهانی را کنترل می‌کنند و نهادهای نظارتی آمریکا و انگلیس با تحقیقات رسمی، این سلطه را «موقعیت راهبردی بازار» نامیده‌اند. برای جنوب جهانی، حاکمیت داده‌ها به معیار حاکمیت سیاسی تبدیل شده است.

جاده ابریشم دیجیتال چین، بخشی از ابتکار کمربند و جاده، با ایجاد برج‌های 5G، کابل‌های زیردریا و حسگرهای شهر هوشمند، نگرانی واشنگتن را برانگیخت و گزارش‌هایی با عنوان «مقابله با جاده ابریشم دیجیتال» منتشر شد. اما این طرح عمدتاً یک‌جانبه بود: چین تأمین مالی، ساخت و مالکیت را بر عهده داشت. جاده ابریشم دیجیتال بریکس می‌تواند با ترکیب کارایی سخت‌افزاری چین، مقیاس نرم‌افزاری هند، تخصص سایبری روسیه، آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی برزیل و چابکی فین‌تک آفریقای جنوبی، خطرات و پاداش‌ها را تقسیم کند.

کشورهای بریکس ۳۰ درصد کالاهای فناوری اطلاعات و ارتباطات و یازده درصد خدمات دیجیتال جهانی را تولید می‌کنند، اما فاقد زیرساخت مشترک برای حفظ این ارزش در بلوک هستند. فدراسیون ابری مشترک، مشابه طرح ناکام «GAIA-X» اروپا، می‌تواند داده‌ها را در ژوهانسبورگ یا سائوپائولو نگه دارد. ترکیه، با تجارت الکترونیک روبه‌رشد و طرح «TRCloud»، می‌تواند پلی برای پروتکل‌های دیجیتال بریکس باشد و با آگاهی از مقررات GDPR اروپا، سرمایه‌گذاری‌های جنوب جهانی را جذب کند. اما موانعی مانند هزینه‌های بالا، هماهنگی دشوار سیاست‌های مخابراتی بین ۱۰ کشور و نبود قوانین حاکمیتی قوی وجود دارد.

طرح کابل زیردریای بریکس در سال ۲۰۱۵ به دلیل هزینه‌ها شکست خورد. با این حال، نشست بریکس در ماه آوریل در برازیلیا برای تمرین‌های سایبری مشترک و استراتژی مشارکت اقتصادی ۲۰۲۵، که بر بهبود زیرساخت‌های دیجیتال تأکید دارد، نشان‌دهنده تعهد به همکاری است. هند طرح «مشترک هوش مصنوعی حاکمیتی» را پیشنهاد کرده که به اعضا امکان آموزش مدل‌های زبانی بزرگ در بستر ابری بی‌طرف را می‌دهد. در مقابل، غول‌های فناوری بسته‌های «ابر حاکمیتی» را عرضه می‌کنند که پایگاه‌های داده قدیمی با ظاهری جدید هستند. آمریکا برزیل را از زیرساخت 5G چین دور نگه داشته و به پلتفرم‌های مالی بریکس درباره تحریم‌های ثانویه برای معاملات یوآن هشدار داده است. جاده ابریشم دیجیتال نیازمند نظام‌های حریم خصوصی قابل تعامل، ریل‌های ارز دیجیتال از طریق بانک توسعه نوین بریکس و موضع مشترک در سازمان تجارت جهانی است./ منبع