روسیه چگونه می‌تواند از خلأ قدرت در اروپا بهره‌برداری کند

اجلاس ناتو در لاهه، دو هفته پیش، با انتظارات پایین برگزار شد و موضوعات حساسی مانند حمایت از اوکراین و روابط با روسیه از دستور کار حذف شدند تا از واکنش‌های غیرقابل‌پیش‌بینی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، جلوگیری شود. با این حال، این اجلاس با توافق تاریخی اکثر اعضا (به جز اسپانیا) برای افزایش بودجه دفاعی به پنج درصد تولید ناخالص داخلی طی ده سال، شامل ۳.۵ درصد برای هزینه‌های نظامی اصلی و ۱.۵ درصد برای تقویت زیرساخت‌های غیرنظامی، به‌پایان رسید. تمجیدهای مارک روته، دبیرکل ناتو، از ترامپ و پایبندی او به برنامه اجلاس، انسجام ناتو را حفظ کرد. اما این آرامش موقتی است، زیرا بازنگری گسترده وضعیت نیروهای نظامی آمریکا که قرار است اواخر تابستان یا اوایل پاییز منتشر شود، می‌تواند حضور نظامی آمریکا در اروپا را به‌شدت کاهش دهد و ناتو را در برابر تهاجمات بیش‌تر روسیه آسیب‌پذیر کند.

اروپا بودجه‌های دفاعی خود را افزایش داده، اما پرکردن شکاف‌های ناشی از خروج احتمالی آمریکا زمان‌بر است. آمریکا ممکن است برای مقابله با تهدید چین، منابع را به آسیا منتقل کند، اما این تغییر باید با دقت برنامه‌ریزی شود تا اروپا بتواند شکاف‌ها را پر کند و بازدارندگی معتبر علیه روسیه را حفظ کند. کاهش سریع نیروها بدون هماهنگی با ناتو می‌تواند ولادیمیر پوتین را به بهره‌برداری از ضعف‌های ناتو ترغیب کند. اظهارات پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، در ماه فوریه که اروپا باید مسئولیت اصلی دفاع از قاره را بر عهده گیرد، و تأکید او در سنگاپور بر اولویت هند-آرام، نگرانی متحدان را تشدید کرده است. راهنمای موقت راهبرد دفاع ملی ۲۰۲۵ آمریکا نیز نشان‌دهنده تخصیص منابع از اروپا به هند-آرام است. حتی متیو ویتاکر، سفیر آمریکا در ناتو، اعلام کرد که واشنگتن دیگر صبر نخواهد کرد. لحن ملایم‌تر دولت نسبت به روسیه، از جمله توصیف پوتین به‌عنوان «مرد خوب» توسط ترامپ و اظهارات استیو ویتکاف، فرستاده ویژه، که تهدید روسیه برای اروپا را «مضحک» خواند، نگرانی‌ها را افزایش داده است. ناتو به دلیل عدم اطمینان از حمایت ترامپ، راهبرد مربوط به روسیه را از اجلاس ژوئن حذف کرد.

از زمان تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، ارتش روسیه با وجود نقص‌ها، با افزایش بودجه دفاعی به ۷.۷ درصد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۵ و تولید کامل پایگاه صنعتی دفاعی، سازمان‌یافته‌تر شده است. مارک روته در یادداشتی در اندیشکده چتم‌هاوس هشدار داد که روسیه ظرف پنج سال قادر به حمله معتبر به قلمروی ناتو خواهد بود، و آژانس‌های اطلاعاتی اروپا نیز این را تأیید می‌کنند. کاهش سریع حضور آمریکا در این مقطع خطرناک است، زیرا ناتو از بدو تأسیس در سال ۱۹۴۹ به‌شدت به قابلیت‌های نظامی آمریکا وابسته بوده است. پس از جنگ سرد، کاهش بودجه‌های دفاعی اروپا این وابستگی را عمیق‌تر کرد. آمریکا تعداد نیروهای خود را از سیصد هزار نفر در دوران جنگ سرد به صد هزار نفر در امروز کاهش داده، اما همچنان نقش کلیدی در ساختار فرماندهی، برنامه‌ریزی، و مدل‌های نیروی ناتو دارد. ارتش آمریکا در بالتیک و رومانی، پایگاه‌های دائمی در آلمان و لهستان، ذخایر تجهیزات در پنج کشور اروپایی، ناوشکن‌های ایجس در اسپانیا و اسکادران‌های نیروی هوایی در سراسر اروپا مستقر است.

خروج این قابلیت‌ها، ناتو را در برابر حملات ترکیبی روسیه، مانند خرابکاری کابل‌های زیر دریا، اختلال، یا حملات سایبری آسیب‌پذیر می‌کند. کاهش منابع اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی آمریکا هشدارهای زودهنگام و توانایی هدف‌گیری را مختل می‌کند. اروپا به‌شدت به تانکرهای سوخت‌رسان هوایی، هواپیماهای ترابری سنگین و سایر «فعال‌کننده‌های راهبردی» آمریکا وابسته است. کمبود سامانه‌های دفاع هوایی و موشکی، موشک‌های دقیق دوربرد مانند هایمارس، و واحدهای پشتیبانی مانند پزشکی، لجستیک، سایبری، فضایی و جنگ الکترونیک، با خروج زودهنگام آمریکا تشدید می‌شود. پرکردن این شکاف‌ها تا دهه آینده طول می‌کشد.

کاهش سریع حضور آمریکا فرصتی طلایی برای کرملین فراهم می‌کند که مدت‌هاست به‌دنبال تضعیف ناتو است. مسکو از اضطراب اروپا در مورد ترک‌شدن توسط واشنگتن بهره‌برداری کرده و تاکتیک‌های اجباری مانند خرابکاری را افزایش می‌دهد. پوتین ممکن است با کاهش حضور آمریکا، محیط را برای اقدامات جسورانه، مانند اشغال محدود در کشورهای بالتیک یا جزایر سوالبارد نروژ، مناسب ببیند و با تهدیدات هسته‌ای ناتو را وادار به پذیرش کند. کمبود دفاع موشکی و پاسخ‌های کند ناتو اعتبار این ائتلاف را تضعیف می‌کند. برای جلوگیری از جنگ، آمریکا و اروپا باید انتقال مسئولیت‌ها را با دقت هماهنگ کنند، شکاف‌های جدید را پیش‌بینی کرده و کشورهای توانمند باید متعهد به جایگزینی قابلیت‌های ازدست‌رفته شوند. کاهش حضور بدون آمادگی اروپا، کرملین را جسور کرده و خطر جنگ دیگری را در دوره ترامپ افزایش می‌دهد./ منبع